Kaynaştırma Eğitimi
Özel eğitime ihtiyaç duyan bazı çocuklar, yeteneklerini doğru kullanabilmesi ve normal hayata karışması amacıyla kaynaştırma eğitimi programlarına dahil edilir. Hangi çocuklar bu eğitimi alabilir ve bu yöntemin işleyişi nasıldır, öğrenmek istersen yazımızı okuyabilirsin.
Kaynaştırma Eğitimi Nedir?
Kaynaştırma eğitimi, bireyselleştirilmiş eğitim programlarıyla engelli ve normal çocukların eğitsel ve sosyal yönden bütünleşmelerini sağlama işlemidir.
Her insanda olduğu gibi engelli çocuklar da, diğer insanlarla sosyal ilişki kurmak ve bunu sürdürmek, çevresi tarafından sevgi ve değer görmek, beğenilmek, takdir edilmek, hiç kimseye ihtiyaç duymadan ve bağımlı olmadan yaşamak istemektedirler. Bu onların en doğal hakkı olduğu gibi, toplumsal bütünlüğün ve kalkınmanın da temelidir.
Engelli çocuklara verilen eğitimin niteliği ne kadar iyi olursa olsun, sonuçta onu içinde yaşadığı toplumun bir üyesi haline getirmiyor ve kabul görmesini sağlamıyorsa verilen eğitim işe yaramayacaktır.
Bu nedenle; kaynaştırma eğitimi, her türdeki engelli çocuğun devam ettiği okullarda önemli bir hizmet alanı olarak görülmesi ve bir takım tedbirlerin alınmasını gerçekleştirmektedir.
Bu eğitimin amaçlarını söyle sıralayabiliriz:
Özel gereksinimi olan çocukların sosyalleşmesini sağlamak.
- Bu çocukları topluma kazandırmak.
- Çocuğu normal hale getirmek değil, yeteneklerini ve ilgi alanlarını kullanabilmesine yardımcı olmak.
- Akranlarıyla iletişime geçebilmesini kolaylaştırmak.
Bu öneriler de eğitime ek olabilir: Çocuğunun Sosyalleşmesine Yardımcı Olacak 10 Aktivite Önerisi!
2- Kaynaştırma Eğitiminin İlkeleri
· Eğitim her tür engelli insanın temel hakkıdır.
· Kaynaştırma eğitimi özel ve genel eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır.
· Özür türü ve derecesine bakılmaksızın her insan bu hizmetlerden yararlandırılmalıdır.
· Kaynaştırma eğitimine erken başlamak esastır.
· Kaynaştırma eğitiminde bireysel ayrılıklar esas alınmalıdır.
· Kaynaştırma eğitimi normal insanlar ve doğal ortamlar içinde verilmelidir.
· Kaynaştırma eğitiminde okul-aile ve çevre işbirliği esastır.
· Kaynaştırma eğitiminde duyu kalıntısından yararlanmak esastır.
· Kaynaştırma eğitiminde engelli çocuğun özür ve özellikleri ne olursa olsun onu olduğu gibi kabul etmek esastır.
· Kaynaştırma eğitimi istek, sabır ve ek gayreti gerektirmektedir.
· Kaynaştırma eğitimi, özürlü insanı toplumun bir parçası haline getirmeyi amaçlar.
B- Kaynaştırma Eğitiminin Yararları
1- Engelli Çocuğa Yararı
· Bireyselleştirilmiş eğitim programları aracılığı ile kapasite ve öğrenme hızına uygun eğitim alırlar.
· Özelliklerine uygun eğitsel, sosyal ve fiziksel ortamlar düzenlendiği için uyum, başarı ve kendilerine güven kazanmaları kolaylaşır.
· Destek eğitimi sayesinde zayıf yönlerini kısa sürede yeterli hale getirebilirler.
· Kendine güven, taktir edilme, cesaret, sorumluluk, bir işe yarama duygusu gibi sosyal değerler dizgesi gelişir. Sosyal bütünleşmeleri kolaylaşır.
· Kaynaştırma ortamlarında olumsuzdan çok, olumlu davranış gösterme frekansları artar.
· Model olma ve özdeşim kurmaları kolaylaşır.
· İletişim, işbirliği, kabullenme, ortak yaşam becerileri edinirler.
· Algı sistemi ve öğrenme özelliklerine uygun yöntem teknik araç ve gereçlerin kullanılması sayesinde öğrenmeleri pekişir.
· Eğitim programlarına ek olarak aile eğitimi, sosyal, kültürel, serbest zaman etkinlikleri sayesinde bütünsel gelişimleri kolaylaşır.
2- Normal Çocuklar İçin Yararları
· Engelli insanlara karşı şartsız kabul, hoşgörü, yardımlaşma, ortak yaşam, demokratik ve ahlaki anlayışları gelişir.
· Bireysel farklılıkları doğal karşılar ve saygı gösterirler.
· Kendi yetersizliklerini görme, bunları kabul etme ve giderme davranışları gelişir.
· Saldırganlık, kıskançlık, kendine güvensizlik, vb. davranışlarında azalma görülür.
· Liderlik, model olma ve sorumluluk duygusu gelişir.
3- Ailelere Yararları
· Çocukların ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri konusunda daha sağlıklı bilgi edinirler.
· Çocuk üzerindeki beklentileri, çocukların kapasitesiyle bağdaşım göstermeye başlar.
· Çocuktaki gelişmelere bağlı olarak kaygı ve güvensizlik duygusu umuda dönüşür.
· Çocuğun eğitim, bakım, davranış düzenleme vb. konularda bilgilenirler.
· Okula bakış açısı değişir ve işbirliği gelişir.
· Aile içi çatışmalar azalır, aile sağlığı ve iş verimliliği artar.
4- Öğretmenlere yararı
· Şartsız kabul, hoşgörü, sabır, bireysel özelliklere saygı davranışı gelişir.
· Bireyselleştirilmiş eğitim programları hazırlamada daha başarılı olurlar.
· Eğitimde ekonomiklik sağlanır.
· Disiplinle ilgili değerlendirme ölçütü gelişir.
C- Kaynaştırma Eğitimine Tabi Olan Çocukların Ortak Genel Özellikleri
Kaynaştırma eğitimi uygulaması yapmadan önce, özellikle eğitici personelin, bu çocukların belirgin olan şu tür özelliklerini bilmeleri yararlı olacaktır.
1- Fiziksel Özellikleri
· Öz bakım beceri yetersizliğinden kaynaklanan olumsuz dış görünüş,
· Durgunluk
· El-göz koordinasyon ve hareket yetersizliği
· İç güdüsel ağırlıklı hareket ve tikler
· Durma, yürüme ve dengede bozukluk
· Beden gelişimleri yavaş, baş ve vücut arasında orantısızlık
· İşitme, görme, konuşma, zihinsel vb. ek özre sıklıkla rastlanır.
2- Sosyal Özellikleri
· Duygu ve düşüncelerini açık ve bağımsız ifade edemezler.
· Algı kavram ve tepkileri basittir.
· Konuşma yetersizlikleri vardır.
· Yeni durumlara uymakta zorluk çekerler.
· Sosyal ilişkileri zayıf, dar çevreli ve süreçsizdir.
· Etkinliklere katılım, sorumluluk alma, liderlik yapmada zayıftırlar.
· Yakın şeylere ilgi duyar, uzak gelecek ilgileri zayıftır.
· İşitme ve görme bellekleri güçlüdür.
· Sosyal ilişkilerde duyarlı, alıngan, incinen özelliklere sahiptirler.
· Daha çok kendi yaşından küçüklerle arkadaş olurlar.
· Nezaket ve görgü kurallarına uymakta zorluk çekerler.
3- Akademik özellikleri
· Soyut kavramları güç öğrenirler.
· Dikkat süreleri kısa, ilgi alanları sınırlıdır.
· Somut, görerek, yaparak işleri daha hızlı öğrenirler.
· İşitsel ve görsel bellekleri güçlüdür.
· Başarısızlığa uğradıklarında yılgınlık gösterirler.
· Genelleme yapmakta ve bilgileri başka alana transfer etmekte zorluk çekerler.
· Bir üniteyi parçalara ayrılmış olarak öğrenmeye yatkındırlar.
· Sürekli destek ve teşvik almaya ihtiyaç duyarlar.
· Grup çalışmaları zayıftır.
4- Kişilik Özellikleri
· Kendilerine güvenleri zayıftır, bağımsız hareket etmekten çekinirler,
· Bir amaca ulaşmak için aşırı istek duymazlar, cesaretleri çabuk kırılır.
· Sorumluluk almaktan çekinirler, liderlikten çok yönlendirilmeye ihtiyaç duyarlar,
· Benlik, tasarımları zayıf ve kendi durumlarıyla çelişkili özellik gösterir.
· Çekingen, içe dönük, karamsar, güvensiz özellik taşırlar.
· Aşırı duyarlı, çabuk incinir, pasif saldırganlık özellikleri taşımaktadır.
5- İş ve çalışma özellikleri
· Bir işe girip çalışmak ihtiyacı duyarlar,
· Bir işi kısım kısım, sonra bütün olarak öğrenirler.
· Monoton işleri yapmaktan hoşlanırlar.
· Bağımsız çalışmaktan çok, yönlendirilmeye ihtiyaç duyarlar.
· Maddi şeyler üzerinde çalışmayı severler, gruptan çok yalnız çalışmaya yatkındırlar.
· İşe başlatılmaları zaman alır ve sabır ister.
· Karışık ve sözel açıklamalardan çok, göstererek yaptırmadan anlarlar.
6- Aile ve Çevre Özellikleri
· Ailenin ekonomik durumu yetersizdir.
· Ailenin eğitim düzeyi düşüktür.
· Ailelerde çocuk sayısı fazladır.
· Aile içi ilişkiler gergindir.
· Çocuğun geleceği konusunda yoğun kaygı yaşanmaktadır.
Kaynaştırma programının uygulamaya başlamasıyla birlikte bu ailelerinin de ele alınması gerektiği bir kat daha önem kazanmıştır. Çocuklarını en iyi tanıyan kişiler olarak ve onlarla ilgili her konuda karar verme yetkisine birinci derecede sahip olan ebeveynleri, eğitimle ilgili işlerin dışında tutmak olanaksız görünmektedir.Aileler kaynaştırma uygulamalarında son derece güçlü destekçiler olabilirler. Bazı aileler çocuklarının kaynaştırılması için çok istekli olabilirlerken, bazı aileler kaynaştırma konusunda çeşitli çekincelere sahip olabilirler. Ailenin kaynaştırmaya istekli olması kaynaştırmanın başarıyla uygulanabilmesinde son derece önemli bir rol oynamaktadır. Böylece öğretmenin aileye yardımcı olarak kullanılması kolaylaşmaktadır. Eğer aile kaynaştırmanın yararına inanmıyorsa, öğretmenin aileden yardım alma olasılığı düşecektir.
Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanması İçin Kaynaştırma Öğrencilerinin Aileleriyle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler
- Ailelerle düzenli toplantılar yapmak,
- Ailelerle bilgilendirici konuşmalar, seminerler düzenlemek
- Her aşamada aileyi de işe katmak
- Çocuğundaki gelişmeleri aileyle paylaşmak
Yapılacak toplantılarla ailelere yalnız olmadıkları, kendilerine benzer özellikte ailelerin olduğu anlatılmalıdır. Toplantılar sırasında ailelerle çocuklarının sosyalleşmesindeki anahtar kişiler oldukları açıklanmalıdır. Hiç kimsenin çocuğu ailesi kadar iyi tanımayacakları ve gereksinimlerini ailesi kadar iyi bilemeyeceği vurgulanmalıdır. Ayrıca aileye, eğer aile ve okulun çocukla ilgili beklentileri birbiriyle tutarlı olursa başarılı ve etkili
olunabileceği; ayrıca, birlikte çalışmanın önemi açıklanmalıdır.
Kaynaştırma öğrencilerinin aileleri için bilgilendirici konuşmalar ve seminerler düzenlemek, ailelerin beklentilerini gerçekçi düzeyde tutmalarını, gelişmeleri fark edebilmelerine yardımcı olabileceklerini bilmelerini sağlayacaktır. Bu toplantıların normal öğrencilerin ailelerinin katılmalarını da sağlanabilir.
Rehberlik ve Araştırma Merkezi'nde ilk kez tanılanacak öğrenciler için okulda "EĞİTSEL DEĞERLENDİRME İSTEĞİ FORMU" doldurulur.Eğer öğrenci rehabilitasyon merkezine gidiyorsa ve raporunun yenilenmesi gerekiyorsa "BİREYSEL GELİŞİM RAPORU "doldurulur.
REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZLERİNDEN RANDEVU ALMA NASIL OLMALIDIR? GEREKLİ BELGELER NELERDİR?
Rehberlik ve araştırma merkezlerinden bireysel değerlendirme randevusu alınabilmesi için;
1. Birey zorunlu eğitim çağında ise okula kayıtlı olması ve halen devam ettiği okulun bağlı olduğu Rehberlik ve Araştırma Merkezine müracaat etmesi,
2. Birey okul çağı dışına çıkmış ise bireyin ikamet adresinin bağlı olduğu Rehberlik ve Araştırma Merkezine müracaat etmesi,
3. Bireyin geçerli bir Engelli Sağlık Kurulu Raporunun bulunması,
4. Okula devam eden bireylerin Bireysel Gelişim Raporlarının okul tarafından ya da kapalı zarf içinde veliye verilerek randevu tarih ve saatinde Rehberlik ve Araştırma merkezine ulaştırılması,
5. Halen bir özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden bireylerin Dönem Sonu Performans ve Aylık Performans Kayıt Tablolarının randevu tarih ve saatinde Rehberlik ve Araştırma merkezine ulaştırılması,
6. Bireyin nüfus cüzdanının bulunması,
7. Bireye ait 4 adet fotoğrafın bulunması,
8. Eğitsel değerlendirme amacıyla bireysel değerlendirme yapılacak bireyin kendisi ile birlikte anne-babası ya da yasal vasisinin randevu tarih ve saatinde Rehberlik ve Araştırma merkezinde hazır bulunması,
9. Anne ve babanın ayrı olması durumunda velayet belgesinin, çocuğun bakımını üstlenen bir başka kişi olduğunda ise vasilik belgesi bulunması.
https://www.zicev.org.tr/ozel-egitime-giris-kaynastirma-egitimihttps://ramdevu.meb.gov.tr/default.aspx
Kimler kaynaştırma eğitimi alabilir?
Kaynaştırma öğrencisi olarak özel eğitim alacak çocukların özellikleri 5 başlık altında incelenir. Bu çocukların aşağıdaki tabloda verdiğimiz özelliklerin bir kısmını taşımaları beklenir.
| Fiziksel Özellikleri | Sosyal Özellikleri | Akademik özellikleri | Kişilik Özellikleri | Aile ve Çevre Özellikleri | |
|---|---|---|---|---|---|
| Öz bakımını yapamamasından kaynaklanan olumsuz dış görünüş | Duygu ve düşünceleri dile getirememek | Soyut kavramları öğrenmede güçlük | Kendine güvensizlik | Yetersiz ekonomik durum | |
| Durgunluk | Durumlara basit tepkiler vermek | Dikkatsizlik | Başarılı olmaya karşı isteksizlik | Eğitim düzeyinde düşüklük | |
| El-göz koordinasyonu eksikliği | Konuşma eksikliği | İşitsel ya da görsel başarı | Sorumluluk almaya karşı isteksizlik | Fazla çocuk sayısı | |
| Hareketsizlik | Yeni durumlara ayak uyduramamak | Başarısızlık karşısında hemen yılmak | Benlik duygusunda zayıflık | Gergin aile içi ilişkiler | |
| İçgüdüsel hareketler ve tikler | Zayıf sosyal ilişkiler kurmak | Grup çalışmalarında başarısızlık | Saldırganlık | Çocuğun geleceği hakkında kaygı duyma | |
| Yürümede ve dengede bozukluk | Etkinliklere katılmamak, sorumluluk almamak | Sınırlı ilgi alanı | Karamsarlık | ||
| Yetersiz beden gelişimi, baş ve vücut arasında oran farkı | Kısa süren heveslere sahip olmak | Şiddet eğilimi | |||
| İşitme, konuşma, görmede veya zihinde gerilik | Alınganlık | Çabuk kırılma | |||
| Nezaket ve görgü kurallarına uymamak |
Bu bağlamda;
-
Görme engelliler,
-
İşitme engelliler,
-
Ortopedik engelliler,
-
Dil ve konuşma engelliler (Bu yazıya da bakmanı öneririz: Çocuklarda Dil ve Konuşma Terapisi Hakkında Merak Ettiğin Her Şey),
-
Disleksi gibi öğrenme güçlüğü olan çocuklar (15 Soruda Çocuklarda Disleksi Nedir, Ne Değildir?),
-
Uyum güçlüğü olan çocuklar,
-
Otistik çocuklar (Belirtilerinden Tedavisine Otizm Hakkında Bilmen Gereken Her Şey),
-
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar kaynaştırma eğitimi alabilir.
Kaynaştırma eğitiminin engelli çocuğa faydaları nelerdir?
- Kendine güveni artar.
- Ortam kendi fiziksel, sosyal ve eğitsel açıdan kendilerine göre düzenleneceği için başarı oranı artar.
- Takdir edilme, cesaret, sorumluluk duyguları gelişir.
- Olumlu davranış gösterme eğilimi atar.
- Arkadaşlık kurması ve sosyalleşmesi kolaylaşır.
- Araç-gereç kullanımı gelişir.
- Ortak yaşam becerisi artar.
- Kaba ve ince motor gelişimi hızlanır (Hangisi Hangisi? Çocuklarda İnce ve Kaba Motor Gelişimi de Nesi?).
Bu çocuklar duyularıyla öğrenmeye çok daha yatkınlar. Bu yazıdaki öneriler faydalı olacak: Çocuğunun Gelişimini Destekleyecek 9 Duyusal Oyun Önerisi!
Kaynaştırma öğrencisi nasıl belirlenir?
Bu süreci birkaç başlık altında değerlendirmemiz daha açıklayıcı olacaktır.
Okul öncesi dönem
Eğer çocuğun engeli okul öncesi dönemde fark edilmiş ve bununla alakalı rehabilitasyon görmüşse tıbbi tedavi ile birlikte destek eğitimler verilir. Bunun devamında da çocuktan elde edilen bulgular, ebeveynleri veya bir hekimin yönlendirmesiyle özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi için Eğitsel Tanılama İzleme ve Değerlendirme Ekibi'ne gönderilir. Okul öncesi eğitim programı, bu ekip tarafından şekillendirilir.
O da keyifli vakit geçirsin: Eğlenerek Büyüsün: Okul Öncesi Eğitici Oyunlar
Zorunlu eğitim çağı
Çocuk, anaokulu ya da ilkokul gibi alanlarda özel eğitim görüyorsa ve burada eğitmenler tarafından bir problem sezildiyse ayrıntılı değerlendirilmeye alınır. Burada görevli eğitmenler çocukla ilgili bilgi toplarlar ve çocuğun;
- Zayıf ve güçlü olduğu alanları belirlerler.
- Ailesi hakkında bilgi toplarlar.
- Öğrencinin sağlık problemlerini ve gidişatını kaydederler.
Tüm bu toplanan verilerin sonucunda çocuğun programın farklılaştırılması yoluyla özel eğitim almasına karar verilirse raporlanan tüm bilgiler Eğitsel Tanılama İzleme ve Değerlendirme Ekibi'ne gönderilir.Bu raporun ardından ekip üyeleri öğrenciyi bir teste sokar. Öğrencinin bireysel yeteneklerinin ve kişisel özelliklerinin kaynaştırma eğitimine uygun olup olmadığı incelenir. İncelemeler sonucu kaynaştırma eğitim uygun görülürse BEP (Bireysel Eğitim Planı) Geliştirme Birimi, öğrencinin gereksinimlerini belirler ve ona uygun bir plan hazırlar. Bu işlemlerin ardından çocuk, uygun görülen bir okula yerleştirilir. Burada rehberlik incelemeleri de devam eder.